Tot slot (voor dit moment)

Terwijl de ogen van de hele wereld – terecht! – op Haïti gericht zijn deze dagen, sluiten wij ons bezoek aan Atjeh af. Morgen gaan Marco, Stijn en ik alweer naar Kuala Lumpur om vandaar door te vliegen naar Schiphol. Wilma blijft nog wat langer om op meer scholen te werken.

Het was een goed bezoek:
- de resultaten tot nog toe zijn zichtbaar op de scholen;
- de uitwisselingsreizen van april/mei en okt/nov zijn tot in behoorlijk detail ingevuld;
- we hebben een goed zicht op het gebruik van de computers en de bottlenecks daarbij;
- het lokaal onderhoud van de computers en trainingen voor leerkrachten zijn geregeld;
- overal zijn printers en bufferapparatuur geïnstalleerd;
- “Syawal” maakt veel los en biedt nieuwe kansen voor actie op en met getraumatiseerde kinderen.

De laatste dagen heb ik veel scholen bezocht. Het was (erg) prettig om te merken dat de acties tot nog toe resultaat opleveren. De leerkrachten zijn volgens henzelf en volgens de schoolleiders gegroeid in hun rekenvaardigen en het geven van rekenen. Dat heeft ook geresulteerd in betere resultaten van de leerlingen. Er wordt op steeds meer plaatsen, voorzichtig, anders lesgegeven: het kind meer centraal. De computers worden op de meeste scholen – er zijn ook uitzonderingen – intensief gebruikt (bij de school in Gampung Baru staat met een bordje een paar straten verderop aangegeven dat de computertraining op de school plaats vindt). Dat is erg goed om te zien. Grootste hindernis blijft de onregelmatige stroomvoorziening en het gebrek aan kennis bij de leerkrachten. Het eerste valt deels te ondervangen met de apparatuur die nu geïnstalleerd is, het tweede door trainingen te verzorgen. Dat laatste gaat nu opgepakt worden door onze trouwe ICT-kracht (en tolk) Munim.

Ook de ervaringen op de universiteit waren goed. In vier verschillende sessies van ieder drie uur heb ik samen met Ibu Rahmah, Ibu Tuti en Intan een gedetailleerd “plan de campagne” kunnen opstellen voor april en mei. Het management van de universiteit en de lerarenopleiding (onderdeel van de universiteit) ondersteunt dit programma. Het valt me op dat – nu we al langer samenwerken – er in vergelijking met voorgaande jaren minder woorden nodig zijn om hetzelfde te bereiken.


Ondertussen hebben Wilma en Fitri “Syawal was very scared” op vier scholen vertoond en daar een yoga- en tekenworkshop aan gekoppeld. De reacties op de scholen zijn erg positief. Daarbuiten ook: vanavond is de eerste openbare filmvoorstelling in Banda Aceh in jaren en morgenavond is de documentaire te zien op de Atjese televisie (te zien in heel Sumatra). Dat betekent dat er ook weer meer aandacht is voor de (nog steeds) getraumatiseerde kinderen die de tsunami overleefd hebben, maar familieleden verloren hebben. Met lokale counselors zetten we daar nu een programma voor op. Dat was ons zonder de documentaire niet gelukt.

Tot slot: dit programma is niet mogelijk zonder de input, energie en bijdragen van heel veel mensen en organisaties. Dank daarvoor!

de Gekko

In het Yellow House woont, al zo lang als ik er kom, een gekko. Ik stel mezelf voor dat het steeds dezelfde is, misschien is het elk jaar een andere. Maar, dat betwijfel ik. Want het is wel een karakter, onze gekko. Gekko’s danken hun naam overigens aan de lokroep van de mannetjes. “Gekko… gekko…. gekko…”. Mooi geluid, altijd in het schemer of donker. Overdag is het mannetje gekko alleen: hij eet wat muggen, af en toe een vlieg, en slaapt vooral veel bij. ’s-Avonds en s’-nachts gaat het mannetje gekko op zoek naar een vrouwtje en begint te roepen. Onze gekko heeft daarbij een leuk gevoel voor humor. Hij weet dat alle mensen mee tellen als hij begint te roepen. 7 keer “gekko” achter elkaar betekent namelijk: geluk! Geluk is schaars en dat weet de gekko ook, dus negen van de tien keer stopt hij na zes keer. Na de zesde keer alleen nog een zacht gegrom: Grrrrmmmpf (“stelletje bijgelovige insecticidenverslaafde idioten!”). En klaar is onze gekko. Dat is slim, want zou hij iedere keer zeven keer roepen, dan zou het geloof niet lang meer bestaan: iedere dag geluk, dat houdt geen mens vol. Zo houdt hij de aandacht en het ontzag. “Zou hij deze keer misschien…”
Vanochtend werd ik wakker van onze gekko (nee hoor, gewoon zes keer en dan Grrrrmmmpf – hij had namelijk eergisteren al 7 keer geroepen (prompt moest ik de dag er op aan de imodium; mijn gekkogeloof wordt stevig op de proef gesteld...). Maar goed, de gekko wekte me dus. Meestal word ik wakker van de Oproep voor gebed dus dit was een aangename afwisseling. Qua tijd maakt het niet veel uit: de gekko riep om vijf uur, de Oproep begint meestal een paar minuten later. Maar ik ben gek op de Gekko en niet op de Oproeper. Dat zit zo: Ik heb een hekel aan muggen en onze gekko eet veel muggen. En dat doet de Oproeper niet; heb ik hem althans nog nooit zien doen. Verder heeft onze gekko een sympathiek, nostalgisch geluid en ook dat heeft de Oproeper niet. Die roept op in een vreemde taal (ik spreek en versta geen Arabisch) en hij doet dat erg jammerlijk - alsof de wereld vergaat - en heel hard. Niet zo leuk wakker worden dus. Verder heb ik niets tegen Oproepers, alhoewel… ik zou denken dat iedereen zelfstandig genoeg zou moeten kunnen zijn om zelf te bedenken of en wanneer je gaat bidden. Maar goed, dat is mijn persoonlijke opvatting.
Terug naar de gekko, die beleeft hier gouden tijden. Het stikt namelijk van de muggen. Dat de lokroep van onze gekko succes mag hebben; er kunnen me niet genoeg gekko’s rondlopen in het Yellow House. Gekko’s zijn heilig!

Kleenex en Pinball 3D

Vanochtend bezoeken we school SD 8, of liever school Merduati.
Een altijd evenom enthousiaste (en erg doortastende, alles voor elkaar krijgende) Ibu Arjuna heet ons welkom. Ja, de computers worden veel gebruikt met wekelijks speciale computertrainingen voor leerlingen. Maar een speciale ICT-training voor leerkrachten is meer dan welkom. Nieuwe ronde realistisch rekenen? “Heel goed, maar zorg er vooral samen met de universiteit voor dat de leerkrachten het zelf goed gaan beheersen”.


Als je af mag gaan op het gebruik van tissues, is de impact van de documentaire op de groep 8-leerlingen en de leerkrachten weer groot. Maar ook hier wordt er door de leerkrachten en schoolleider instemmend op gereageerd: “goed dat een Atjese jongen zijn verhaal doet in deze film”. Wilma besluit om een uitgebreide yoga- en tekenworkshop te geven (i.p.v. alleen “teken-troost-workshop”). Er ontstaat weer een open sfeer waarin gedeeld wordt , waarna iedereen weer werkt aan zijn of haar creatieve uiting van troost in moeilijke tijd. Syawal wordt zo langzamerhand een lokale held…


Ondertussen wordt in de computerruimte een nieuwe printer geïnstalleerd en wordt het netwerk beveiligd tegen onregelmatig voltage. De leerlingen vinden het geweldig en het is duidelijk dat zij hun weg goed weten te vinden op de machines. Favoriet: het spelletje pinball 3D. Stijn, Marco, Munim en Rosli nemen even tijd voor een kop koffie, om daarna snel door te gaan naar de volgende school. Er staan er vandaag twee op het programma en dat is lastiger dan afgelopen voorjaar; er zijn nu op iedere school veel meer vragen. De van te voren nog wel aanwezige angst over ongebruikte computers blijkt ongegrond. Gelukkig maar!

Lamdinghin

Vandaag had ik deel 2 van de uitwisselingsreisvoorbereidingssessie (leuk voor scrabble) met Ibu Rahmah en Ibu Tuti op Unsyiah. En dat ging - het moet niet gekker worden... - weer zoals afgelopen zondag: vlot en constructief. Het programma voor het voorjaar wordt mooi: lekker vol maar met goede opbouw met als climax een seminar - gevuld met bijdragen door de deelnemers van voorgaande weken - voor half Atjeh. Dat laatste is iets overdreven, maar het wordt wel “volle bak”.

Daarvoor was ik getuige van een mooie ochtend op de school van Lamdinghin. Hier was duidelijk dat de computers flink gebruikt worden – de schoolleider kwam aanzetten met een enorm pakket extra aangeschafte software, de leerlingen lieten zien welke rekenspelletjes ze allemaal kenden en de animo voor een training voor leerkrachten was direct groot. Hier zijn alle IT-stimuleringsmaatregelen dus zeker op z’n plek. Goed om te zien. De nieuwe printer was dan ook bijzonder welkom. Ook leuk om te merken: Op deze school wordt nu al uitgekeken naar de nieuwe rekenworkshops in april/mei. De schoolleider was nog vol op de activiteiten van februari tot juni 2009. Hij zei: “Dankzij deze (realistisch) rekenactiviteiten zijn tien van onze leerlingen uitgekozen voor de nationale rekenolympiade!” En hij vroeg: “are Anne and Jeske also coming again, please?”



Op diezelfde school de premiere van “Syawal” voor Atjees jeugdpubliek: de hoogste klas mocht samen met de leerkrachten kijken, waarna Wilma een creatieve workshop verzorgde rondom troost. Er werd erg open over (eigen) ervaringen gesproken in een erg goede sfeer. De documentaire viel hier dus erg goed: niemand sloeg totaal dicht en iedereen nam deel in het gesprek en de activiteit die volgde. Dit is natuurlijk geen garantie voor reacties elders, maar wel weer een signaal dat dit document goed ingezet kan worden binnen activiteiten hier.

Op het moment dat ik dit schrijf houdt Wilma een gesprek met de lokale televisie; goede kans dat de documentaire straks ook hier op tv te zien zal zijn.

To be continued…

Ps: ook na 4 dagen niets gemerkt van enige verandering hier. Het is overal nog even gemoedelijk en gastvrij als voorheen en we kunnen gaan en staan waar we willen. En ja, er zijn nog steeds veel vrouwen in spijkerbroek en wie geen moslim is (maar wel vrouw) draagt - als voorheen - geen hoofddoek…

computerervaringen

Vandaag werd de eerste school (SDN 70) bezocht door Marco en Stijn. De grote vraag vooraf was: hoe (intensief) wordt er gebruik gemaakt van de afgelopen voorjaar geïnstalleerde computers. Dit is zoals Marco het omschrijft:


Het ziet er allemaal nog goed uit. We kregen helaas niet helemaal boven water of er nu veel gebruik van wordt gemaakt. Het schoolhoofd klaagde een beetje over het feit dat destijds alle pc's in het engels waren geinstalleerd en dat zij vervolgens een lokale "technician" heeft laten komen om alles in bahasa te installeren. Hebben dit aangehoord en zijn toen aan de slag gegaan. En tot onze verbazing was dus nog steeds alles in het engels. Dus niks veranderd ten opzichte van de basisinstallatie. We hebben de computers nu aan elkaar geknoopt via een mini-netwerk en ook een printer geinstalleerd zodat ze nu vanaf elke computer kunnen printen. Ik geloof dat ze daar wel blij mee zijn. De printer/scanner/copier die destijds door Education International is geschonken staat werkeloos in een hoekje aangezien er geen toners voor te krijgen zijn. De printer die wij hebben geinstalleerd kan gelukkig makkelijk worden voorzien van toner. We hebben er ook een extra set bijgedaan zodat ze voorlopig de eerste 10.000 afdrukken kunnen maken. Misschien dat de april/mei groep dan kan inventariseren of er weer extra toner bij moet worden besteld. Al met al een succesvolle dag. Vanmiddag gaan Stijn en ik de voorbereidingen treffen voor morgen Zodat we dan minimaal 2 scholen kunnen voorzien van apparatuur. Voelde me vandaag een aardige Dagobert Duck om 36.000.000 rupiah af te rekenen. Cash in briefjes van 100.000.


Ondertussen hebben we vandaag van de directeur van het grootste ICT-trainingscentrum in Banda Atjeh de toezegging gekregen dat de leerkrachten van "onze scholen" welkom zijn voor een basistraining. Daar gaan we zeker gebruik van maken!

bovenste foto: Marco en Stijn in ons favoriete eetcafé (mét uitstekend internet): PP
onderste foto: computerkabels gereed maken in Yellow House...

Syawal

Een lange, bijzondere dag. Vanochtend had ik de hele ochtend bespreking met Ibu Rahmah en Ibu Tuti (van de universiteit van Atjeh) om de uitwisselingsreis voor te bereiden. Dat was goed: constructief en vlot. In ruim 3 uur tijd hadden we de gedachten uitgewisseld en een globaal dag-tot-dag programma voor de april/mei reis op papier. Nu een dag laten bezinken, dinsdag verder doorspreken en daarna voorleggen aan de Dean en de hoofddocenten van PGSD (de “pabo” hier). Als het toch altijd eens zo vlot ging…
Vanmiddag (na een korte siësta) met Wilma naar de stad: eerst een warm weerzien met Fitri, daarna samen op weg naar Gampung Jawa; naar Syawal en zijn familie. Zoals het hoort – hij leeft op die plek – is Syawal met zijn vader aan het werk op de werf. En zo zitten we op de locatie die inmiddels iedereen kent uit de film van Wilma. Op de werf aan de rivier, met koffie, onder een steeds verder wegzakkende zon en bij een steeds aangenamer temperatuur. Met het prachtige uitzicht op traag naar hun slaapplaats vliegende zilver- en koereigers en in het bijzijn van een paar belangstellende mede-werfwerkers (“o, zie je die daar, dat was één van de commandanten van GAM – hij is net weer een paar jaar terug na jaren ballingschap in Zweden”). Nasir, onze sympathieke (en erg goede) chauffeur zit er ook bij. Kopje koffie, nog een kopje koffie, pisang goreng (gebakken banaan), en vooral veel bijpraten. Dat de film nog niet zo lang af is. Dat we blij zijn dat Wilma hem zelf kan overhandigen. Dat Syawal de middelbare school maar ‘zo zo’ vindt en regelmatig een lesje overslaat om op de werf te kunnen zijn. Over de reacties op de film in Nederland. Daarna, het is inmiddels donker, in jolige stemming te voet naar het huis van Syawal. Daar is inmiddels een complete maaltijd bereid en wordt de dvd gestart. Zonder in details te treden: dat is heftig. Maar ook erg mooi. Azar, de vader van Syawal, geeft aan erg trots te zijn op zijn zoon en ondersteunt het idee om de film ook in Atjeh te vertonen. “Dit verhaal mag, nee moet ook hier gehoord worden”.
Het was een mooie dag. Nu naar bed; het is alweer middernacht geweest…

Terug in Atjeh

Terwijl in Nederland de hoop op een elfstedentocht levend blijft door een aanhoudende winter, is Atjeh onveranderd warm. Dat was natuurlijk ook te verwachten, maar het blijft een shock om van 0 naar 30 graden te gaan met daartussen 24 uur in vliegtuigen en luchthavens. Schaatste ik twee dagen geleden nog rondjes op de Boerenkreek bij St Jan-in-Eremo, nu zweet ik peentjes onder een palmboom in Desa Ajun...
Gisteren zijn we met 4 personen gearriveerd in Atjeh: Marco van Doorn, Stijn van Esveld, Wilma Ligthart en ik (André de Hamer).
Marco en Stijn gaan de "computer stand van zaken" op de scholen inventariseren (ofwel: wat is er terecht gekomen van de 150 computers die vorig jaar geinstalleerd zijn), een lokale beheerder aanstellen en de nodige herstel- en uitbreidingswerkzaamheden - zoals het installeren van netwerkprinters en "stroomongeregeldhedenbuffers" - verrichten.
Wilma gaat haar documentaire "Syawal was very scared" op verschillende plaatsen (waaronder "onze" scholen) vertonen en daarbij tekenworkshops verzorgen. Tevens zal zij met lokale trauma counselors kijken naar mogelijke en wenselijke vervolgactiviteiten.
Mijn taak is vooral om de uitwisselingsreis van komend voorjaar en najaar verder uit te werken. Samen met de partners hier. In april en mei zullen een kleine 20 leerkrachten, studenten en docenten uit Utrecht gaan samenwerken met hun collega's hier in Atjeh. In het najaar (ons najaar dus, hier bestaat geen najaar) zullen de Atjese collega's naar Utrecht komen om daar verder te werken. De hoofdthema's - op het gebied van realistisch rekenen en sociaal emotionele ontwikkeling van kinderen - zullen komende week verder ingevuld worden. Evenals het werkschema (hoe, wat, waar, wanneer en waarom)
Ondertussen is het best spannend om weer terug te zijn in Atjeh. Er is veel in het nieuws (bij ons) geweest over de aangescherpte sharia en over enkele incidenten in november. Wat gaan wij daarvan merken? Het is nog te vroeg voor een definitief antwoord, maar de eerste indruk is: "niets". De sfeer in de stad is wat ie was: relaxed. De mensen zien er ook nog gewoon hetzelfde uit (uit sommige berichten zou je verwachten dat hier onderhand iedereen in burka of jelaba zou rondlopen, maar dat is dus niet het geval). Dit zijn natuurlijk eerste indrukken, maar toch: het doet me wel goed. Van grimmigheid jegens buitenlanders of beperktere beweginsvrijheid is vooralsnog niets te merken. Ik hoop dat de volgende ervaringen komende week deze eerste indruk verder zullen bevestigen.
Nu alleen nog even wennen aan de hitte hier....