een gedachte

Zoals altijd verbleef ik ook tijdens dit werkbebezoek in het Yellow Guest House. Een erg fijne plek, een paar kilometer buiten de stad. Ik had daar dit keer het geluk erg sympathieke Indonesische buren te treffen. Een jong stel, uit Jakarta, die allebei – op detacheringsbasis – voor de plaatselijke overheid werken in de I.T-sector. Al bij de eerste kennismaking was duidelijk dat dit een bijzonder stel was: ze kwamen namelijk aanfietsen terwijl ik even buiten van de vroege avond aan het genieten was. Niets bijzonders zou je denken, maar in Banda Aceh is fietsen heel bijzonder. Iedereen die het zich kan veroorloven, rijdt hier op een brommer, motor, of nog liever: in een auto.
De straten van Banda Aceh tijdens de spits hebben daarom een hoog A2-in-de-spits-gehalte: het staat vooral vast. En omdat er hier niet zoiets bestaat als een APK is het niet zo fris tijdens de spits: er wordt flink wat afgekucht en erger.

Maar goed, Zen en zijn vrouw fietsen dus. Ze kunnen zich gemakkelijk een auto veroorloven, maar ze fietsen omdat ze het leuker en beter vinden. Beter, want: “of course… air pollution, you know”. Dit is nieuw voor mij, tot nog toe had ik alleen vaag instemmend gemompel meegemaakt als ik een opmerking maakte over de stinkende bende op straat. Hier waren Indonesiërs die precies zo dachten en sterker: hier actie van maakten. Afgelopen week heb ik dagelijks met het echtpaar Zen ontbeten, gepraat en op een paar avonden even samen genoten van de geluiden en geuren. Geweldig.

Het zal geïnspireerd zijn door deze momenten, maar ik kreeg gisteren het volgende idee: zou het niet mooi zijn, als wij ook op dit vlak iets kleins maar betekenisvol kunnen uitvoeren (en dan bedoel ik meer dan het neutraliseren - afkopen - van de CO2 uitstoot van onze vliegreizen, wat we al doen). Ik bedacht het volgende:

De zon schijnt iedere dag in Banda Aceh. En vaak feller dan je lief is. Dat is een enorme energiebron, die hier tot nog toe volledig onbenut blijft. Ik heb nog geen enkel zonnepaneel, noch zonneboiler gezien. Zonde, want het zou tonnen stookolie schelen (alle energie wordt hier opgewekt door centrales die op olie draaien  er wordt voor de kust van Aceh olie gewonnen). Stel dat wij, met geoormerkt geld uit geoormerkte fondsen – een nieuw, klein project dus – “onze” 6 scholen kunnen uitrusten met (in Indonesië zelf ingekochte en liefst ook daar geproduceerde) zonnepanelen en zonneboilers. Het zou me niet verbazen wanneer dat een 100% energiebesparing voor deze scholen zou opleveren. En geweldig educatief materiaal waar heel wat uren zinnig mee gevuld kunnen worden: “waarom hebben we op deze school zonnepanelen en zonneboilers?”. Tevens zouden we op die manier een heel kleine bijdrage leveren aan het voorkomen van de – voor Banda Aceh, als het doorgaat in het tempo waarin het nu gaat – structurele overstroming. Banda Aceh ligt op zeeniveau (de stad ligt midden in de moerasdelta van de Atjeh-rivier), een zeespiegelstijging van bijvoorbeeld een meter heeft rampzalige gevolgen. Wij weten (een enkele struisvogel – die nu nog steeds denkt dat het zo’n vaart niet zal lopen – daargelaten) dat dit proces gaande is. De meeste inwoners van Aceh hebben geen benul. We zijn het naar mijn idee misschien zelfs wel moreel verplicht om ook met deze kennis iets te doen. Zonder de leerkrachten en leerlingen op te schepen met doemverhalen, maar door actief aan te tonen dat je bijvoorbeeld prima kan computeren, lokalen kan verlichten, zelfs airco's kan laten blazen, zonder dat er een druppel stookolie aan te pas hoeft te komen. (overigens, voor er een verkeerd beeld ontstaat: de scholen hebben nu amper computers en al helemaal geen airco's)

Ik eindig daarom met een oproep: wie wil met mee meedenken hoe we dit idee kunnen realiseren? Net als de Zen familie kunnen we ook in dit opzicht het verschil maken. Ik ben benieuwd wat ik in mijn emailbox ga zien!

Tessa beroemd in Indonesie

In vergelijking met eergisteren was gisteren (ik kon dit stukje gisterenavond niet meer plaatsen, want internet lag er uit) een taaie dag. Wel erg nuttig. Het was een volle dag van besprekingen op de universiteit. Het formeel maken van de eerder gemaakte afspraken. Hoog bobo-gehalte. Maar zeker dus nuttig, want het is meer dan prettig dat het ministerie van onderwijs (de directeur generaal was voor de gelegenheid overgevlogen vanuit Jakarta) het project ondersteunt en ons vraagt om een bijdrage te leveren aan het implementeren van nieuw stagebeleid: studenten meer en eerder de stagescholen in: en dan niet alleen observeren – wat nu gebruikelijk is – maar daadwerkelijk aan de slag. Muriel, Jeske en Anne, jullie krijgen straks studenten mee. Bereid je maar alvast voor :-)

Bij zo’n bijeenkomst met de rector van de universiteit, de baas van het realistisch rekenen in Indonesië en de directeur generaal van het ministerie is het motto: “think big”. Dat is mooi, en begrijpelijk vanuit hun standpunt, maar zelf houd ik het liever op “klein beginnen, en pas na het succesvol is gebleken: uitbreiden”. Noem het calvinistisch. Gelukkig wordt dat in dit geval (h)erkend en gaan we dat komend jaar precies zo doen. Op “onze” zes scholen zullen we samen met studenten – en indirect ook de docenten – van de universitaire “pabo” de leerkrachten ondersteunen met realistisch rekenen gecombineerd met klassemanagement. En als dat werkt, dan kijken we verder.

Bij zo’n bijeenkomst hoort ook een “briefing” voor alle medewerkers. En zo kan het gebeuren dat je opeens achter een tafeltje voor een zaal vol “pabo”docenten zit (niet mijn hobby, zeker niet als je daar als enige witneus van het hele gezelschap zit en je weet dat dit in ieder geval voor een deel van de aanwezige docenten een “verplicht nummer” is). En zoals dat hoort bestaat zo’n briefing vooral uit (lange) speeches. Wie mij kent weet dat ik het niet zo heb op lange speeches. Sterker nog, ik heb er niets mee. Toen mij na drie lange speeches gevraagd werd om ons project toe te lichten, heb ik er dus voor gekozen om een 5 minuten toelichting te geven en dat verhaal te illustreren met slechts één krachtig voorbeeld. Ik gebruikte het voorbeeld dat ik ook in de vorige blog beschreven heb: realistisch rekenen is m.i. vooral vaak een krachtige vorm van (of onderdeel van) omgevingsonderwijs (waarbij min of meer vanzelf ook andere vakgebieden aan de orde komen):
De leerkracht die me eergisteren aansprak, kijkt na iedere heftige regenval – en als hier gesproken wordt over heftige regenval, moet je daar in Nederland een halve zondvloed bij voorstellen – naar erosie-effecten. Ze meet daarbij de regen in regenmeters. Volgende denkbare stap: bereken vanuit de regenmeter de totale hoeveelheid gevallen neerslag (en bedenk wat je zoal met dat zuivere regenwater zou kunnen doen – in tegenstelling tot het kraanwater is het regenwater schoon). Meet de erosie in de directe schoolomgeving (braakliggend land spoelt zichtbaar weg, dat kun je dus ook meten). En bereken dan hoeveel vruchtbare grond naar zee stroomt. Het wordt dan opeens nog een stuk begrijpelijker waarom het niet onverstandig is om na te denken over – eenvoudige - maatregelen die deze erosie kunnen voorkomen.
Gelukkig leverde dit ene voorbeeld vooral instemmend geknik op – tot mijn opluchting (je zal daar zitten en 70 levende vraagtekens voor je hebben na je presentatie….). Wat ik natuurlijk ook herhaald heb en dit werd gelukkig met minstens zoveel instemming begroet: Wij gaan vooral niet bedenken wat goed zou kunnen zijn voor de scholen en “pabo”. We assisteren bij het invoeren van lokaal gekozen leerstof / didactiek. Niet meer, niet minder.

Minstens zo leuk als instemming bij mijn korte verhaaltje, nee nog veel leuker, was het volgende:
Pak Muchlas - de directeur generaal van het Ind. ministerie van onderwijs - had het tijdens zijn speech minstens 5 minuten over één van de meest inspirerende voorbeelden van hoe de combinatie theorie en praktijk in de stage er volgens hem uit zou moeten zien: "onze eigen" Tessa Verkerk. Tessa heeft enkele weken geleden, tijdens het bezoek van Pak Muchlas en Pak Sembiring aan Hs Domstad, aan de gasten uitgelegd hoe zij werkt aan haar portfolio. Pak Muchlas vond het geweldig - en hij gaf mij gisteren aan dat ik dit zeker terug mocht koppelen aan de achterban, bij dezen dus - en wat hij het best had onthouden was Tessa's antwoord op zijn vraag waarom ze zo hard aan dat portfolio werkt: "I just want to be a very good teacher". Tessa is hiermee uitgenodigd om haar uitleg over koppeling theorie en praktijk op verschillende universiteitspabo's te maken. Te beginnen in Atjeh en Surabaya. Tessa, geweldig! Iets om - en ik weet hoe hard je er voor werkt, dus volslagen terecht - trots op te zijn! En dat geldt ook voor haar hogeschool en haar mentoren op haar stagescholen.

En nu weer naar huis. “missie volbracht” zoals dat heet. “Onze” 6 scholen gaan graag aan de slag met realistisch rekenen. We hebben met de universiteit een krachtige nieuwe lokale partner erbij en we weten ons nu ondersteund door het Indonesische Ministerie van Onderwijs. Hoewel ik graag naar huis ga, kijk ik tegelijkertijd uit naar komende projectmaanden!

erosie

Soms is het leuk om in Atjeh te zijn (soms ook niet, maar daar zal ik het nu even niet over hebben). Neem nou vandaag. In de snoeihete zon ligt SDN Gampong Baro er keurig bij. Bloemen vol in bloei, perkjes keurig aangeharkt. Dat zie je niet overal. Bij binnenkomst worden Bunga en ik direct aan het mineraalwater en verse cake gezet. Vervolgens komen de fotoboeken met onder andere foto’s van Sanne, Marielle, Jeske en Erna op tafel. En ja, ze maken nog dagelijks gebruik van de workshops. Juist omdat ons bezoek niet aangekondigd was - de batterij van de telefoon van de schoolleider was leeg - was het des te overtuigender om inderdaad in het eerste beste lokaal een gymoefening te zien die erg veel leek om de bewegings- en energizeroefeningen uit ons workshopprogramma. Word je erg vrolijk van… Dat er op een andere school niets meer aan de workshops van vorig jaar herinnert doet er dan even niet toe. Op 4 van de 6 scholen is de directe feedback “o ja, we doen nog steeds dit en dat, wanneer komen jullie weer?” Wie dit weblog en het project een beetje volgt zal het niet verbazen dat voor mij het feestje compleet was toen ik door een leerkracht werd aangesproken: “weet je, bij iedere grote hoosbui kijk ik met de leerlingen naar de erosie-effecten en hoe dat voorkomen had kunnen worden, you know, it really makes sense!”. Soms is het heel leuk om in Atjeh te zijn…

stand van zaken in Banda Aceh

Van 8 tot 15 november ben ik in Atjeh om de nieuwe ronde activiteiten voor te bereiden. De nieuwe ronde activiteiten zal bestaan uit:
- 6 KSU collega’s die in het eerste half jaar van 2009 ieder drie maanden in Atjeh zullen verblijven en zullen werken rondom het thema “realistisch rekenen inclusief klassemanagement” met de leerkrachten van de bekende scholen en met studenten van de plaatselijke lerarenopleiding
- workshopreis rondom hetzelfde thema in mei met 10 KSU leerkrachten, 2 Domstaddocenten en 4 Domstadstudenten.
Deze nieuwe activiteiten zij zo uitgekozen omdat de evaluatie van de eerdere workshopreizen uitwees dat structurele ondersteuning en het maken van keuzes het project effectiever zouden maken.

Het is goed om weer op de scholen in Banda Aceh te zijn. De ontvangst is veelal erg hartelijk. “Wat fijn dat jullie er weer zijn.” Maar ook: “We hadden jullie al weer eerder verwacht”. Het kost dan wat tijd om uit te leggen dat het voorbereiden van structurele ondersteuning niet één-twee-drie gaat (was dat maar zo). Er wordt vervolgens erg enthousiast gereageerd op het aanbod dat er vanaf februari structurele ondersteuning kan worden geboden bij realistisch rekenen in combinatie met klassenmanagement. Daar is namelijk ook precies om gevraagd. Dat daarbij ook ondersteuning komt van de “eigen” universiteit UnSyiah uit Banda Aceh, is helemaal mooi meegenomen.



Het maken van afspraken met de universiteit verloopt ondertussen voorspoedig. Dat is vooral te danken aan de langdurige samenwerking die al bestaat tussen UnSyiah en Freudenthal/APS binnen het programma PMRI (Pendidikan Matematika Realistik Indonesia). Juist deze week worden er binnen dat programma workshops verzorgd aan de scholen die al deelnemen aan PMRI. De workshops worden verzorg door Pak Martin van Reeuwijk (APS), Ibu Dédé de Haan (Freudenthal Instituut) en Ibu Rahmah Johar (Unsyiah). Op de foto hierboven: leerkrachten aan de slag met een opgave op eigen niveau. Straks komen er dus 6 nieuwe PMRI scholen in Banda Aceh bij! Wij zullen met hetzelfde materiaal werken, de aansluiting is daarmee optimaal.



De mooiste ervaring tot nog toe: leerlingen op school Gampung Jawa horen (en zien!) vertellen over hoe leuk ze de e-mail uitwisseling vonden met medeleerlingen uit Utrecht. En hoe graag ze daar weer verder mee willen. Erg prettig om ze dan te kunnen vertellen dat ze daar zeker mee door kunnen. De eersten al vanaf morgen (donderdag 13 november), wanneer Muriel en Lisa starten met hun groep 6 op de Dominicusschool. Hier zijn de leerlingen er klaar voor!

voorbereidingen structurele steun in volle gang

Vanaf begin 2009 zullen KSU leerkrachten voor langere tijd op de scholen in Atjeh werken. We zullen samenwerken met het Freudenthal Instituut, APS en de universiteit van Atjeh. Doel is om tegemoet te komen aan de vraag die gesteld is vanuit alle scholen waar wij gewerkt hebben: kunnen wij structurele ondersteuning krijgen bij de rekendidactiek. Daarnaast blijft er natuurlijk alle aandacht voor het bieden van een veilige, prettige leeromgeving. De samenwerking blijft op basis van volledige gelijkwaardigheid (maar dat spreekt eigenlijk voor zich).
We hopen bij dit project ook gebruik te maken van de 150 computers die na een lange weg langs 4 Indonesische ministeries ingevoerd mogen worden. Education International heeft ons verzekerd dat zij zorg zullen dragen voor de invoer van deze computers vanuit Kuala Lumpur (waar ze nu opgeslagen staan). Helaas is de communicatie met EI en intern binnen EI niet optimaal waardoor processen veel langer duren dan oorspronkelijk afgesproken. Het hoofdbureau van EI in Brussel heeft wat dat betreft beterschap toegezegd, dus daar gaan wij dan ook vanuit.
Tijdens het langdurig verblijf van KSU leerkrachten zal ook een workshopreis plaatsvinden, waarbinnen 2 Domstaddocenten, 4 Domstadstudenten en 10 KSU leerkrachten de collega's in Atjeh verder zullen ondersteunen binnen het zelfde thema.